De krant De Morgen brengt vrijdag een uitgebreid interview met de linkse historicus Vincent Scheltiens (58). Scheltiens krijgt er de gelegenheid zijn boek ‘Extreemrechts. De geschiedenis herhaalt zich… niet op dezelfde manier‘ voor te stellen. Scheltiens haalt daarin onder meer zwaar uit naar de kiezers van Vlaams Belang. “Waarom zou je respect hebben voor die kiezers?”; klinkt het. Verder zegt hij dat zijn vriendschap met uitgever Karl Drabbe (Doorbraak), verstoord raakte omdat Drabbe een platform biedt aan ‘ranzigaards’ zoals Vlaams Belang Parlementslid Sam Van Rooy. Die moet hij “er maar uitzetten”. Op sociale media ontspon zich al snel een scherpe discussie.
PAL NWS contacteerde een aantal hoofdrolspelers op zoek naar meer duiding.
Vincent Scheltiens is doctor in de geschiedenis en lid van Power in History – Centre for Political History. Hij promoveerde aan de Universiteit Antwerpen op een proefschrift over de Vlaamse en Waalse identiteitsconstructie. Zijn masterscriptie behandelde breuk en continuïteit in het leven van War Van Overstraeten, oprichter en eerste parlementslid van de communistische partij in de jaren 1920. Hij publiceert, onder meer op MO*, over naties, nationalisme en nationale identiteitsconstructie, de geschiedenis van de linkerzijde en de contemporaine geschiedenis van Spanje.
In een opiniebijdrage in Apache uit 2014 pleit Scheltiens voor linkse frontvorming en samenwerking: “Linksen zouden zich dus best bekommeren over het in hun voordeel wijzigen van de in Vlaanderen radicaal ongunstige rechts-links krachtsverhouding – 3 tegen 1 – dan om het elkaar vliegen en stemmen afvangen. Want wat al drie decennia aan de gang is tussen sociaaldemocraten en groenen, lijkt zich verder te zetten eenmaal de PVDA mee in de dans springt: triomfeert de ene, rouwt de andere.”
Dat Scheltiens vanuit de eigen linkse ideologie kritiek heeft op de andere zijde van het politieke landschap is niet verrassend.
De manier waarop hij in De Morgen uithaalt naar zowel politici van Vlaams Belang als van N-VA is echter ongezien scherp. Vlaams Belang voorzitter Tom Van Grieken en enkele andere VB-kopstukken reageerden verbolgen op Twitter.
Vincent Scheltiens: “Wie dat soort denkbeelden aanhangt of ervoor stemt, moeten we die respecteren?”
Met zijn boek wil Scheltiens waarschuwen voor de gevaren van extreemrechts. Hij ziet dan ook duidelijke parallellen met de jaren 30 en stelt de zaken op scherp. “Waarom zou je voor kiezers van Vlaams Belang respect hebben? Die mensen weten ondertussen toch wat die partij denkt, wat die partij wil? Zij willen minderheden en zwakke mensen discrimineren en naar beneden stampen. Dat wéét je als je voor de partij stemt. Van Grieken heeft het sinds enige tijd zelf openlijk over ‘omvolking’. Wie dat soort denkbeelden aanhangt of ervoor stemt, moeten we die respecteren?”
De bedoeling van zijn boek is duidelijk: “N-VA is de enige partij die het cordon sanitaire officieel niet onderschreven heeft. Daarom willen wij met dit boek het debat nu al openen.”
Enerzijds lijkt Scheltiens geen heil te zien in de juridische bestrijding van extreemrechts. “Vlaams Blok heeft nooit beter gescoord dan vlak na de veroordeling in 2004. Ontmaskering zal niet volstaan. Antiracisme zal niet volstaan. Mensen zijn op zoek naar globale antwoorden, en die moeten ze uit een andere hoek dan die van extreemrechts krijgen.”
Wel pleit hij samen met co-auteur Bruno Verlaeckt (ABVV) voor een strikt ‘cordon médiatique’: “Wij pleiten voor een aantal strenge ethische codes die de redacties met elkaar zouden kunnen afspreken. In Franstalig België bestaat zo’n cordon: als daar een extreemrechtse figuur de neus aan het venster steekt, wordt die in de media genegeerd.
Het probleem in Vlaanderen is dat Vlaams Belang vertegenwoordigers in de raad van bestuur van de VRT heeft. Ze zijn structureel ingebed. Een groot probleem.”
Strijd tegen rechts en Vlaams Belang laat geen vriendschappen heel
De strijd tegen wat Scheltiens het extreemrechts gedachtengoed noemt laat weinig ruimte voor nuance. Soms zet dat ook vriendschappen onder druk zegt Scheltiens. Daarbij verwijst hij naar zijn vriendschap met Karl Drabbe, uitgever en medebezieler van Doorbraak. “Ik heb al verschillende keren tegen Karl gezegd dat hij de ‘ranzigaards’, zoals Sam van Rooy, fractievoorzitter van Vlaams Belang in Antwerpen, eruit moet zetten. Van Rooy publiceert ook boeken bij de uitgeverij van Karl. Er is niets mis met een fatsoenlijke rechtse website, maar ik vind het wel een probleem als zo’n platform wordt gebruikt om een hele uiterst rechtse zwik te normaliseren.“
Drabbe zelf reageerde vanochtend met een droge tweet op de uithaal. Als we hem vanmiddag om een reactie vragen laat Drabbe weten liever niet publiek te willen ingaan op de kwestie. De houding van Scheltiens wekt enige verbazing. Het was namelijk Karl Drabbe die er destijds voor zorgde dat zijn boek ‘Met dank aan de overkant’ bij uitgeverij Polis is gepubliceerd.
Daarnaast staat Drabbe binnen de Vlaamse Beweging zelf in geen geval bekend als scherpslijper.
Doorbraak hoofdredacteur Pieter Bauwens wilde wel reageren op de uithaal van Scheltiens: “Wij hebben met Doorbraak steeds mensen aan het woord gelaten, veel breder dan de mainstream media dat doen. Ik vind dit eigenlijk een raar debat. Mensen hebben een bepaald gedachtengoed dat leeft in de samenleving. Als journalist moet je dat steeds op een kritische manier aan bod kunnen laten komen.”
Bauwens voegt er nog aan toe: “De discussie over wat uiterst rechts is en wat niet hangt samen met het perspectief van degene die het zegt. Ook in dit geval. De kritiek van Scheltiens op Doorbraak is niet nieuw en ik weet niet waarom hij daar blijft op terugkomen. Het is zoalsTom Lanoye in Humo. Die schrijft ook om de haverklap compleet onzinnige dingen over Doorbraak. Ik lig daar niet wakker van. Wij laten mensen aan bod waarvan we denken dat ze een interessante stem vormen in het publieke debat. Of wij het daarmee eens zijn of niet is niet relevant. “
Sam Van Rooy (Vlaams Belang): “Altijd gratuite verwijten, nooit onderbouwd”
Vlaams Belang Parlementslid Sam Van Rooy reageert in eerste instantie gelaten: “Het is niet de eerste keer dat een journalist of politicoloog het nodig vindt om mij te belasteren.” Van Rooy publiceerde zijn laatste boek ‘Voor vrijheid, en dus tegen islamisering’ bij uitgeverij Doorbraak van Drabbe.
Zoals de titel laat vermoeden verdedigt hij daarin het standpunt dat onze westerse maatschappij bedreigd wordt door islamisering. “Islamisering is een proces dat zo oud is als de islam, omdat het er inherent aan is. Islam betekent immers ‘onderwerping’ – de islam is een totalitaire religieuze ideologie. Onze open, vrije en tolerante cultuur, uniek in de wereld en in de geschiedenis, blijkt een vogel voor de islamitische kat.”
Van Rooy stoort zich vooral aan de “gratuite verwijten” aan zijn adres en aan dat van zijn partijgenoten: “Steeds die verwijten, maar de journalist in kwestie, Joël De Ceulaer had misschien ook kunnen vragen waarom Scheltiens mij een ‘ranzigaard’ vindt.
Het is altijd hetzelfde liedje, je wordt racist genoemd, je wordt fascist genoemd of ranzig. Maar dat wordt nooit onderbouwd.”
Volgens het Vlaams Parlementslid komt dat door de gemakzucht van de mainstream media: “De journalist vraagt daar natuurlijk niet naar want hij is het daar volmondig mee eens. Stel u voor als hij over Matthias De Clercq (Open Vld) zou zeggen dat hij een ranzigaard is. Dan zou De Ceulaer wel vragen waarom hij dat vindt. Maar als dat over Sam Van Rooy of over een andere VB’er wordt gezegd poneert men dat als een ‘vaststaand’ feit. Bijzonder hypocriet en laakbaar is het dan wel dat Scheltiens beweert voor vrije meningsuiting te zijn wanneer hij tegelijkertijd bepaalde stemmen en ideologieën monddood wil maken.”
Joren Vermeersch (N-VA): “Wat Scheltiens zegt is intellectueel oneerlijk”
Ook Theo Francken en Joren Vermeersch moeten het ontgelden in het interview: “We moeten opnieuw, elke keer als iemand over de schreef gaat, een incident creëren. Zeggen: ‘Stop! Wat zegt u nu? Leg uit!’ Dat geldt overigens ook voor uitspraken van N-VA’ers Theo Francken en Joren Vermeersch, de nieuwste ster aan het extreemrechtse firmament. Zowel Francken als Vermeersch hebben al gezegd dat het crimineel is om mensen op zee te redden. En dat is haast ongemerkt voorbijgegaan. Maar mensen die anderen redden die aan het verdrinken zijn, criminelen noemen: dat kán toch niet?”
Joren Vermeersch (N-VA) reageert bij PAL NWS verrast: “Ik vraag mij echt af vanwaar die kerel dat haalt dat ik zou gezegd hebben dat “mensen redden op zee crimineel is”. In Continent zonder Grens zeggen we consequent: oppikken en afzetten in opvangcentra in Noord-Afrika.
Wat hij zegt is intellectueel oneerlijk. Zo is het natuurlijk makkelijk om iemand in de extreemrechtse hoek te drummen.”
De reactie van N-VA Kamerlid Theo Francken tenslotte is kort en bondig: “Wie is die man eigenlijk?”
We vroegen ook aan Vincent Scheltiens zelf of hij bereid was om zijn uitspraken die hij in het interview deed ook meer wilde concretiseren. Maar hij bedankte vriendelijk: “Lees mijn boek eerst, en kom dan terug met goed voorbereide vragen.” Dat is bij deze genoteerd.
