Kan De Wever het verval van de N-VA nog keren?

Terwijl Bart De Wever (N-VA) pruilend zijn beklag doet over het verraad van Egbert Lachaert, voorzitter van de Open Vld, gloriëren de socialisten en de liberalen. De Vivaldipartijen zijn erin geslaagd om na een woelige, chaotische periode van bijna 500 dagen een regering op poten te zetten. Inhoudelijk staat het regeringsakkoord niet op scherp en belangrijke uitdagingen worden uit de weg gegaan, maar blauw en rood hebben de perceptieoorlog gewonnen. De N-VA staat in de hoek van de verliezers. Bart De Wever staat voor een grote uitdaging om de partij bij elkaar te houden en het verval te keren.
In het regeringsakkoord staan nog heel wat losse eindjes. Rond het voornemen om een staatshervorming voor te bereiden, hangt nog een dikke mist. De inkt was nog niet droog of over de partijgrenzen heen woedt er al een discussie over de vraag of het pensioen van 1500 euro nu bruto of netto is. En hoe zit dat met de vermogensbelasting? Komt die er of komt die er niet?

‘Verrassende, gedurfde maar zeer verstandige casting’

De bonte Vivaldi-coalitie heeft de perceptieoorlog tegen de N-VA gewonnen. De partijen die er deel van uitmaken zijn erin geslaagd om een regering te vormen en het onverzoenbare schijnbaar te verzoenen. Peter Dedecker – voormalig N-VA-coryfee – twitterde zijn enthousiasme in het rond: ‘Eerlijk gezegd, toch onder de indruk van de verassende, gedurfde, maar zeer verstandige casting van de Vlaamse partijen in de federale regering.’
Premier Alexander De Croo (Open Vld) legde de nadruk op samenwerking, verbinding, stijl en respect. Het nieuwe België verdringt het oude, dat ten onder gaat aan institutionele wanorde. De nadruk komt te liggen op wat ons bindt. Uiteraard is dit oppervlakkige, nietszeggende façadepraat en cosmetica, maar de bonte coalitie is erin geslaagd om de N-VA in het defensief te dringen. Als de coalitiegenoten elkaar niet voor de voeten lopen, elkaar om beurten laten scoren op hun dossiers, de twisten en ruzies binnenkamers houden, de rit uitdoen en wat op de centen letten, dan zit een verkiezingssuccesje in 2024 er zeker in. De modale burger is het politieke gebakkelei zo moe dat de kiezer al tevreden is als er eindelijk wat rust in de Wetstraat komt.

Zeurpiet De Wever

De grote verliezer van de perceptieoorlog is de N-VA en voorzitter Bart De Wever in het bijzonder. Zijn communicatie was de afgelopen weken doortrokken van frustraties en oorlogsretoriek. Zijn optreden in Gert Late Night werd door Peter Dedecker terecht omschreven als ‘boertig’. Ook zijn gedram over het verraad door en de woordbreuk van Egbert Lachaert, Alexander De Croo en Vincent Van Quickenborne krijgt stilaan een averechts effect. Terwijl de Vivaldi-trein met veel vertoon vertrok, stond Bart De Wever op het perron te jammeren en te klagen. Politiek is niet voor kerstekinderen. Verraad, woordbreuk en samenzweringen zijn al sinds de Romeinen vast onderdeel in de politiek. Dat moet een oude rot zoals Bart De Wever weten. ‘If you can’t stand the heat…
De N-VA likt haar wonden. Ze moet een nieuw élan vinden. De partij zit in een spagaat. Enerzijds zal ze binnen de Vlaamse regering alle zeilen moeten bijzetten om de perceptie van een kwakkelende coalitie om te turnen naar een dynamische ploeg. Goed bestuur loont. Anderzijds zal ze de juiste toon binnen de federale oppositie moeten vinden. Het Vlaams Belang heeft intussen aangetoond wél de juiste oppositietoon gevonden te hebben.
Voor de camera herhaalde De Wever dat in het regeerakkoord geen woord staat over een mogelijke lastenverlaging, een confederale omslag, kernenergie en een strenger migratiebeleid. Michel I heeft allerminst gezorgd voor een strenger migratiebeleid, een confederale omslag en kernenergie.
Het discours van de N-VA-voorzitter is lang niet meer offensief en dominant, maar klinkt steeds meer defensief. Daarbij komt nog dat de partij de peilingen tegen heeft. De electorale waarde van de partij keldert naar ongeziene diepten. Als de partij haar geloofwaardigheid niet kan herstellen, dan eindigt ze straks electoraal op het niveau van de Vlaamse verkiezingen van 2009.

Systeem- én een anti-systeempartij

De partij is in verval. Wat pleister gebruiken om de scheuren in de muren weg te werken zal niet volstaan. De N-VA is als beleidspartij te veel in de oppositierol gekropen. Ze wou een systeem- én een anti-systeempartij tegelijkertijd zijn. Doorheen de mist van compromissen en strategieën heeft ze haar fundamentele boodschap verwaarloosd. Ondanks het grote draagvlak in Vlaanderen, kwam de N-VA het afgelopen decennium niet eens in de buurt van een aanzet om de zo belangrijke confederale omslag te verwezenlijken.
Het moet pijnlijk zijn om vast te stellen dat de PS in Wallonië nog steeds incontournable is en het Vlaams Belang de N-VA electoraal aan het kannibaliseren is. Ooit stelde De Wever dat de successen van zijn partij konden worden afgemeten aan de neergang van het Vlaams Belang. Tja…

Houdbaarheidsdatum van De Wever

Dan is er nog de vraag of De Wever niet stilaan zijn houdbaarheidsdatum als voorzitter heeft bereikt. De afgelopen maanden reed hij zeker niet een schitterend communicatief parcours. Het idee om bij verkiezingen een meerderheidsstelsel te hanteren illustreert perfect de moeilijke zoektocht van de N-VA-voorman. Het strategisch vernuft lijkt het spoor bijster.
Volgens Jan Peumans kan een eventuele opvolging van De Wever door Theo Francken voor de splitsing van de partij zorgen. Ook een eventuele coalitie met het Vlaams Belang in 2024 zou voor gedonder kunnen zorgen. De N-VA staat voor moeilijke dagen.
In Werkbare waarden schrijft Bart De Wever: ‘Op momenten van politieke hoogspanning in het langzame ontbindingsproces van België speelt de verdeeldheid van de Vlaamse publieke opinie enorm op. De oeverloze discussies, soms gekruid door domheden en onbeleefdheid, onttrekken daarbij sommige evoluties aan het zicht.’ De nagel op de kop.
JULIEN BORREMANS