Tegenwoordig wordt de term 'natie' gelijkgesteld met de natiestaat van de (Franse) burgerlijke revolutie van 1789. Deze misleidende definitie negeert echter volledig de oorspronkelijke betekenis van deze term. De term 'natie' komt uit de Latijnse taal en betekent in de meest letterlijke zin: mensen. Het is dus in deze context dat we de natie moeten zien binnen het communitaire anarchistische denken.
Mikhail Bakunin
Ook voor Mikhail Bakunin (1814-1876), de vader van het hedendaagse anarchisme, liet de nationale kwestie hem niet onverschillig. Hoewel Bakoenin het burgerlijk-nationalisme krachtig afwees, verwierp hij niet alle vormen van nationalisme. Bakoenin maakte een duidelijk verschil tussen de staat en het vaderland (de natie). Hij definieerde het vaderland als 'het heilige en onbetwistbare recht van elk mens, elke menselijke groep, vereniging, gemeente, regio en natie om te leven, voelen, denken, willen en handelen zoals ze willen. "
Tegen het burgerlijk-nationalisme van de autoritaire staat plaatste hij het bevrijdende nationalisme van het volk. Volgens hem kenden de mensen "een natuurlijke en echte liefde" voor hun vaderland. Volgens hem was dit niet slechts een valse abstractie opgelegd door de burgerlijke staat, maar een sociale realiteit. In zijn laatste werk, 'Statism and Anarchy (1873)', schreef Bakoenin: 'Elke natie, hoe klein ook, heeft zijn eigen karakter, zijn eigen manier van leven, spreken, voelen, denken en handelen. manier die ze willen. En dit karakter, hun specifieke manier van leven, is wat de basis vormt van hun identiteit. Het is het resultaat van het hele historische leven en alle omstandigheden van de mensen hun omgeving; een puur natuurlijk en spontaan fenomeen. ”
Het vaderland was dat wat een gemeenschap van individuen had afgesproken wat het was. Voor Bakoenin stond het principe van zelfdoding centraal: "Zoals elk individu is elke natie noodzakelijkerwijs wat het is en geniet het het onbetwistbare recht om zichzelf te zijn." Het communitaire anarchisme van Bakoenin riep op tot een broederschap van vrije naties; anti-autoritaire organische gemeenschappen die uit de mensen zijn gegroeid en die samenwerken op basis van autonomie en wederzijds respect.
Gustav Landauer
Een andere belangrijke denker voor het communitair anarchisme was de Duitse anarchist Gustav Landauer (1870-1919). Landauer was een van de pioniers binnen de Munich Councilrepublic, daarom werd hij in 1919 door het Freikorps vermoord.
Het anarchisme van Landauer was sterk tegen het marxisme en bouwde vooral voort op zijn mutualisme van Proudhon. Net als Bakoenin zag hij de mensen als een natuurlijke fenomeen. Voor hem vertegenwoordigden het gezin, de gemeenschap en de mensen "de enige echte natuurlijke sociale eenheden waaruit een echt inclusieve, harmonieuze en organische samenleving zonder dwang kon groeien." Hij was van mening dat de natie de speciale manier was waarop de menselijke natuur en de unieke kenmerken van het individu tot uitdrukking kwamen in de gemeenschap.
Hij maakte ook een duidelijk onderscheid tussen natie en staat. In zijn visie was de natie in wezen anarchist. Tijdens de middeleeuwen, toen de staat langzaam de samenleving begon te domineren, werd de natuurlijke sociale solidariteit van de natie langzaam maar zeker vervangen door dwang en onderdrukking. Het verving vrijwilligheid door autoritaire systemen en wetten.
Het anarchisme betekende vooral een terugkeer naar de natuur voor Landauer, een hereniging met de 'volksgeist' (de geest van het volk) en het herwinnen van sociale relaties. In tegenstelling tot Bakoenin zag Landauer de revolutionaire vernietiging van de staat niet als een absolute noodzaak. Voor hem was het veel belangrijker dat individuen weer bewust worden en de geest in hen terugvinden. Vervolgens konden deze individuen alternatieve samenlevingen stichten, die de mogelijkheid hadden om de staat te weerstaan.
Conclusie:
Voor communitaire anarchisten is de natie iets natuurlijks en organischs. Het vertegenwoordigt een vrije gemeenschap op basis van een gedeelde taalkundige, culturele en historische achtergrond. Het zijn de collectieve gevoelens en gedachten van de gemeenschap die de natie vorm geven. Nationalisme in de anarchistische zin van het woord is dus geen door de staat gecreëerde illusie, maar komt voort uit de vrije keuze van de individuen die er deel van uitmaken.