Vandaag wil ik het socialisme leggen naast een bekend model van individuele behoeftebevrediging. De piramide van Maslow. Mijn stelling is dat socialisme inspeelt op de lagere behoefteniveau’s van de mens zoals Maslow heeft beschreven. En dat dit ten koste gaat van de mogelijkheden om de hogere behoefteniveau’s te vervullen.
We kennen allemaal Maslow, voor de goede orde toch nog even een herhaling.
De gedachte is dat hogere niveau’s van bevrediging volgen nadat onderliggende niveau’s vervuld zijn. Dit hoeft niet altijd zo te zijn, iemand met lichamelijke gebreken (bijv ziekte) kan nog altijd genieten van kunst (zelfontplooiing). Of gesteund worden door sociaal contact. Juist in een situatie van nood neemt de behoefte aan saamhorigheid toe. En is het mogelijk invulling te geven aan hogere waardes door mensen in nood te steunen.
Ondanks de twijfel bij mij aan de noodzakelijke volgtijdelijkheid van de niveau’s is het toch een nuttig model om te beseffen dat er verschillende soorten van behoeftes zijn.
Socialisme vervult met name de onderste behoeftelagen
Socialisme komt voort uit een gelijkheidsideaal. Het middel is dwang, een regulerende en sturende overheid die in grijpt om een rechtvaardigere maatschappij te realiseren. In de praktijk zal het socialisme proberen iedereen een bestaansminimum te garanderen. Dit betekent het voldoen aan de lichamelijke behoeftes (lichamelijke behoeftes, voedsel). En veiligheid en zekerheid (huisvesting en werk). Het primaire domein van socialisme zijn de onderste twee lagen van de piramide.
Het klassiek liberalisme richt zich op de tweede laag, veiligheid.
Socialisme verdringt de derde laag
De derde laag komt wellicht het beste tot uiting in de Duitse vertaling van de piramide:
Sociale verwezenlijking, is in het socialisme het domein van de overheid geworden. Een essentieel onderdeel van de persoonlijkheid, invulling geven aan het kunnen helpen van naasten, is het domein van de staat geworden. Men klaagt tegenwoordig over de harde maatschappij. Vroeger hielp men elkaar vaker. In hoeverre dit waar is weet ik niet. maar ik kan het wel plaatsen als ik dit model beschouw. De overheid neemt de rollen van de derde laag van Maslow over. Regels en ambtenaren, verworven rechten, nemen de plaats over van het vroegere vangnet van naastenliefde.
De behoefte aan status en erkenning
In een egalitaire samenleving is status lastig in te passen. Niemand mag boven het maaiveld uitsteken. Niemand mag falen. Slechts door sport mag men schitteren. De financiering van de socialistische agenda is belastingheffing. De noodzakelijke inkomens en vermogensoverdrachten zijn een straf op presteren. De economisch succesvolle medemens wordt bij voorkeur als profiteur of uitbuiter weggezet. Socialisme ontkent het ondernemerschap en zet in zijn waardetheorie arbeid centraal. Gelijkheid als leitmotiv staat op erg gespannen voet met status en erkenning.
De behoefte aan zelfverwezenlijking
Ik citeer hier de Duitse versie van wikipedia: Es geht dabei um den Wunsch bzw. die Tendenz, das eigene Potential auszuschöpfen, also das zu werden, was einem anlagebedingt überhaupt möglich ist. In welcher Form sich dieses Bedürfnis letztlich ausdrückt, ist somit im höchsten Maße vom Individuum selbst abhängig (eine gute Mutter sein, ein Athlet, ein Erfinder usw.).Het maximaal benutten van je mogelijkheden lukt niet als de overheid je de middelen door belastingheffing ven vergaande regelgeving afneemt. Als de overheid juist zich gaat bezighouden met de vorming van je kind middels gedwongen onderwijs. Als je door tal van regels niet meer vrij mag ondernemen.
Socialisme en zelfverwezenlijking gaan lastig samen. Afgedwongen gelijkheid, zeker als het in de vorm is van uitkomsten, is funest. Je kan betogen dat een mildere vorm van socialisme, die van het verschaffen van gelijke kansen, door middel van gratis educatie, hier wel bevorderlijk kan zijn.
Conclusie
De beperkingen van Maslow in acht nemende maakt het model wel duidelijk dat er een spanningsveld zit tussen een gelijkheidsideaal en een menselijk ontplooiingsmodel. Tussen socialisme en individu. Tussen afgedwongen gelijkheid en zelfontplooiing. Socialisme kan zich eigenlijk alleen richten op de onderste lagen van de behoeftestructuur. Want door de dwang en het gelijkheidsideaal, is socialisme niet het model om de mens te helpen om zijn hogere behoefteniveau’s te helpen bevredigen. Eerder het tegendeel.
Bron: https://www.vrijspreker.nl/wp/2016/05/socialisme-en-maslow/